HMS Bristol’ün Tehlikeli Envanteri Ortaya Çıktı!

Asbest ve zehirli madde içeren gemilerin son durağı olan Aliağa Gemi Sökümleri Tesisleri’nin son konuğu olan Birleşik Krallık Kraliyet Donanması’na ait ait HMS Bristol adlı geminin tehlikeli envanter raporu ortaya çıktı. Raporda gemide asbestin yanı sıra pek çok tehlikeli madde olduğu ifade edildi. EMEP milletvekilleri İskender Bayhan ve Sevda Karaca, HMS Bristol savaş gemisinin söküm için Aliağa’ya getirilmesini Meclis gündemine getirdi.

Gemi sökümünün çevreye ve işçi sağlığına etkileri kamuoyunda tartışmalara neden olan Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’ne yeni bir ‘zehir’ gemisi daha yanaştı.

Yakın zamanda tehlikeli atık statüsündeki 15 bin ton atıkla gündeme gelen Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nin son konuğu Birleşik Krallık Kraliyet Donanması’na (Royal Navy) ait HMS Bristol adılı askeri gemi oldu. Gemi 3, Temmuz’da İzmir’e demir attı.

BBC Türkçe’nin geminin en yüksek teklifi veren Leyal Gemi Söküm Şirketi tarafından teslim alınacak ve kısa sürede parçalarına ayrılacağını duyurdu. Gemiyi satın alan şirketin yönetim kurulu başkanlığında Vasil Ayvatoğlu bulunuyor.

Ne kadar tehlikeli madde içerdiği kamuoyuna duyurulmayan geminin tehlikeli envanter raporu (IHM) ortaya çıktı. Raporda gemide asbestin yanı sıra pek çok tehlikeli madde olduğu ifade edildi. Rapora göre 400’den fazla conta, yalıtım malzemesi, sızdırmazlık macunu ve elektrik panosunda asbest mevcut. Gemide ayrıca 283 kilogramdan fazla kurşun içeren boya tespit edildi. Yine rapora göre gemi gövdesinin alt kısmında ise yaklaşık 263.5 kilogram organotin (TBT) içeren eski tip antifouling boya da bulunuyor. Ayrıca gemide CFC gazları, poliklorlu bifeniller, PFOS (yangın söndürme kimyasalı) ve HBCDD (alev geciktirici) gibi kimyasal maddeler de gemide mevcut.

STK GEMİ SÖKÜM PLATFORMU UYARMIŞTI

STK Gemi Söküm Platformu söz konusu atık maddelerinin Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nde bertarafının usule uygun ve güvenli bir şekilde yapılmadığına dair rapor yayımlamıştı.

MECLİS GÜNDEMİNE TAŞINDI!

Emek Partisi (EMEP) İstanbul Milletvekili İskender Bayhan ve Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, İngiltere Kraliyet Donanması’na ait zehir yüklü HMS Bristol savaş gemisinin söküm için Aliağa’ya getirilmesi ve aynı günlerde Şimşekler Tersanesi’nde Libya’da uzun yıllar boyunca kimyasal atık depolamak için kullanılan Sloug adlı geminin yanması üzerine, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle soru önergesi sundu.

HMS Bristol isimli geminin envanterini inceleyen Milletvekili Bayhan ve Karaca’nın tespitleri arasında şunlar öne çıktı:

- Yüzlerce farklı noktada asbestli malzeme tespit edilmiş; özellikle boru flanş contaları, izolasyon malzemeleri, elektrik panoları, hava kanalları ve zemin kaplamalarında yoğun asbest bulunmaktadır.

- Alınan 40 asbest numunesinden 23’ü pozitif çıkmış, çoğu yüksek riskli R1–R3 seviyesinde sınıflandırılmış ve bazıları için acil temizleme önerilmiştir.

- “No.7 Aux Machinery Space”, “Boiler Room” ve “Gas Turbine Room” gibi bölümlerde gevşek, kolayca dağılabilen ve yoğun asbest tespit edilmiştir.

- Envanter raporunda çok sayıda bölgeye erişilemediği ve buralarda da asbest olmasının muhtemel olduğu belirtilmiştir.

- Ayrıca kurşunlu boyalar, PCB’li ekipmanlar, civalı cihazlar ve ozon tabakasına zararlı CFC’ler de tespit edilmiştir.

BAKAN KURUM’A SORULAR

EMEP’li Bayhan ve Karaca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle verdikleri soru önergesinde şu soruları sordu:

- Belgeler usulüne uygun mu hazırlandı?

- HMS Bristol ve Sloug’un Türkiye’ye kabulünde Basel ve Hong Kong sözleşmeleri çerçevesindeki ön bildirim, onay (PIC), gaz-free ve IHM raporları usulüne uygun ve bağımsız denetime tabi tutuldu mu? Bu rapor ve belgeler kamuoyuyla paylaşılacak mı?

- Raporlar neden eksik ve şüpheli?

- IHM raporları neden eksik, erişilemeyen bölümlerle ve şüpheli verilerle dolu? Raporların doğruluğu kim tarafından ve nasıl teyit edildi?

- Leyal ve Şimşekler hakkındaki iddialar soruşturuluyor mu?

- Belge sahteciliği ve denetçileri yanıltma iddiaları için Bakanlık ya da yargı nezdinde herhangi bir soruşturma başlatıldı mı?

- Gas-free olmadan söküm nasıl mümkün oldu?

- Sloug’un gaz-free belgesi olmadan sökümüne nasıl izin verildi? Yangının nedeni nedir? İş durdurma kararı alındı mı?

- Basel Sözleşmesi’nin ihlali mi?

- Sloug yangınında yakıtın temizlenmemesi ve çevreye verilen zarar, Basel Sözleşmesi’nin açık ihlali değil midir? Yaptırım uygulanacak mı?

- Atıklar nerede ve nasıl bertaraf ediliyor?

- Asbest, PCB, civa gibi atıklar hangi yöntemle bertaraf ediliyor? Çıkan atıkların miktarı ve akıbeti şeffaf biçimde açıklanacak mı?

- ÇED neden kapsam dışında?

- ÇED süreçlerinin kapsam dışında tutulması hangi yasal gerekçeyle sürdürülüyor? ÇED’i zorunlu hale getirmek için bir çalışma var mı?

- Türkiye, emperyalist atıkların çöplüğü mü?

- İngiltere’den gelen savaş gemilerinin Türkiye’ye gönderilmesi, ülkemizin tehlikeli atıkların çöplüğüne dönüştürülmesinin göstergesi değil mi? Bu sömürü düzenini sürdürmekteki ısrarın nedeni nedir?

- Şirketlerin siyasi bağlantıları incelenecek mi?

- Aliağa’daki şirketlerin sahiplik yapıları ve siyasi bağlantılarının denetim süreçlerini etkilediği iddiaları araştırılacak mı?

- Şimşekler’in siyasi ilişkileri avantaj sağladı mı?

- Şimşekler firmasının sahibinin üst düzey siyasi isimlerle bağlantısının, ihalelerde ve sertifikasyonlarda avantaj sağladığı iddiaları için girişimde bulunulacak mı?

- AB denetimlerini yanıltmak neden cezasız?

- Leyal ve Şimşekler’in AB denetimlerinde riskli bölgeleri kapatıp denetçiler gittikten sonra açtıkları iddiaları doğru mu? Doğruysa neden hâlâ onaylı tesisler listesindeler?

- Halk sağlığı verileri neden gizleniyor?

- Bölge halkının sağlık durumu ve işçilerin meslek hastalıklarıyla ilgili resmi veriler var mı? Varsa neden kamuoyuyla paylaşılmıyor?

- Belgeler makyajlanıyor mu, denetimler ne sıklıkta?

- Belgelerin makyajlanması ve denetçilerin yanıltılması Bakanlığın bilgisi dışında mı gerçekleşiyor? İşçi sağlığı ve güvenliği denetimleri hangi sıklıkla yapılıyor ve hangi yaptırımlar uygulanıyor?