Kara Rapor 2025: İzmir, hava ölçümünde sınıfta kaldı!

Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP), Türkiye’nin ‘hava kirliliği karnesi’ olarak bilinen Kara Rapor’un yedincisi, ‘Kara Rapor 2025’i açıkladı.

ÖLÜM SAYILARINDA ARTIŞ

Açıklanan rapora göre İzmir’de PM2,5 kirliliğine atfedilen ölüm sayısı 4 bin 803 olarak kaydedildi. 2023 yılında bu rakam 4 bin 295, 2021 yılında ise 1.731 idi. Veriler, ölüm sayılarında belirgin bir artış olduğunu ortaya koydu. İzmir, 8 bin 360 ölümün yaşandığı İstanbul’un ardından en fazla ölümün görüldüğü ikinci kent oldu.

“İZMİR’DEN YETERLİ VERİ ALINAMADI”

Raporda İzmir’e ilişkin ayrıca şu ifadeler yer aldı:

“İzmir’de ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı hava kalitesi izleme istasyonlarından bu yıl da yeterli veri alınamadı. Bu nedenle İzmir’in havası kapsamlı biçimde değerlendirilemedi.”

Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü, Çevre Mühendisi Deniz Gümüşel, İzmir’den yeterli veri alınamaması konusuna dikkat çekti.

Gümüşel şu değerlendirmelerde bulundu:

“İzmir’de bugün itibariyle toplam 25 hava kalitesi istasyonu mevcut ancak 2024 yılında değerlendirmeye yetecek bir veri alım performansı gerçekleşmedi. İzmir’de toplam 25 ölçüm istasyonundan 16’sı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 8’i İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilmektedir. Bir istasyon da uzun mesafeli hava kirliliğinin taşınmasının izlenmesi amacıyla Avrupa çapında kurulmuş olan EMEP ağı kapsamında faaliyet göstermektedir.”

‘SADECE 1 İSTASYONDA YETERLİ VERİ MEVCUT’

Gümüşel, veri yetersizliğinin yasal standartlarla çeliştiğini belirterek şunları ekledi:

“Türkiye’de açık ortam hava kalitesini düzenleyen en temel yönetmelik olan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği’ne göre bir kirleticinin doğru şekilde değerlendirilebilmesi için yıl boyunca toplam saat sayısının en az %90’ında veri elde edilmesi gerekir. İzmir’de 2024 yılında aktif olan 23 istasyonun hiçbirinde yeterli PM2,5 verisi elde edilememiştir. Türkiye’de ölçüm altyapısı açısından en eski geçmişe sahip olan ve altyapısının artık oturmuş olması beklenen PM10 için dahi sadece bir istasyonda yeterli veri mevcuttur. SO2 için 3, NO2 için 4, O3 (ozon) için 5 istasyonda yeterli veri elde edilebilmiştir. Özellikle partikül madde (PM10 ve PM2,5) açısından bu kadar yetersiz bir tabloda sağlıklı bir değerlendirme yapmak mümkün değildir.”

“İZMİR’DEKİ HAVA KİRLİLİĞİ CİDDİ SAĞLIK ETKİLERİ YARATIYOR”

İzmir’deki hava kirliliğine bağlı ölüm rakamlarına da değerlendiren Gümüşel “İzmir'de 30 yaş üstü grupta (kaza, yaralanma ve zehirlenme gibi dışsal nedenlerle gerçekleşen ölümlerin dışında kalan) ölümlerin %16'dan fazlası hava kirliliğine bağlanabilmektedir. Hava kirliliğine bağlı ölümlerin oranı açısından İzmir diğer iller arasında 18. sıradadır. Bu durum İzmir için tahmin edilen PM2,5 ince partikül madde kirliliğinin ciddi sağlık etkileri olduğunu göstermektedir.” dedi.

BÜYÜKŞEHİR'DEN AÇIKLAMA

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin konuyla ilgili açıklaması şu şekilde:

"İlimizde Belediyemize ait 9 adet hava kirliliği ölçüm istasyonu mevcut olup ölçümle 7/24 esasında ölçüm yapmaktadır. 3 adet istasyonumuzda PM2.5 ölçümü yapılmaktadır. Büyükşehir Belediyemizin internet sitesinde PM10 ve SO2 ölçüm sonuçları günlük ortalama olarak yayınlanmakta olup, Bakanlığın internet sitesinde istasyonlarımızda bulunan tüm ölçüm parametreleri saatlik ölçüm ortalamalar şeklinde yayınlanmaktadır.Bu zamana kadar yapılan tüm ölçüm verileri elimizde mevcuttur .Ancak

Belediyemizin mobil hat değişikli nedeniyle Bakanlık hattına entegrasyon sağlanan kadar Bakanlığa veri aktarımı yapılamamıştır. Bu konu hakkında Bakanlık ve GSM operatörü ile yazışmalar yapılmış süreç uzun sürmüştür.

Belediyemiz tarafından yeni hatlar temin edilerek veri aktarımı tekrardan başlanacağı aşamada ise

Bakanlığın veri aktarma programı arızalanmış ve Bakanlık yeni bir yazılıma geçmiştir.

Yeni yazılımın tarafımıza da verilmesi ve bilgisayarlara yüklenmesi için Bakanlığa yazı yazılmıştır. Bakanlık tarafından Belediyemize olumlu dönüş yapılmış olup istasyonlarla ilgili tüm bilgiler (konum, IP numaraları, GSM numaraları gibi) Bakanlıkla paylaşılmıştır.

Şirinyer İstasyonumuzun sisteme entegrasyonu yapılmış olup Ege Temiz Hava Müdürlüğü ile diğer istasyonlarımızın sisteme entegrasyonu için çalışmalar devam etmektedir."